KTZ Desteği, Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanan İhracata Yönelik Devlet Desteklerinin içinde yer alan, makine/teçhizat alımı içeren tek destek programıdır. Ana odağı Türk üreticilerinin küresel tedarik zincirine entegrasyon hızını ve ihracat ivmesini artırmaktır.

KTZ’nin işleyişi; 5973 sayılı İhracat Destekleri Hakkında Karar, Küresel Tedarik Zinciri Desteklerine İlişkin Genelge, Bakanlık talimatları ve teamüller doğrultusunda yürütülür.

Turquality, Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülür. İlgili birim İhracat Genel Müdürlüğüdür. KTZ Proje onay süreçleri Bakanlık tarafından yönetilir. Destek uygulama süreçleri ise İhracatçı Birliklerinde yürür.

KTZ Desteği, Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanan İhracata Yönelik Devlet Destekleri içinde oldukça yenilikçi bir yapıya sahiptir. Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanan destekler ağırlıklı olarak pazarlama, satış, marka konularına hitap etmektedir. KTZ Desteği ise, firmaların numune/prototip üretimine ve kalite ölçüm altyapısının iyileştirilmesine yöneliktir.

KTZ Desteğinin ana amacı; daha fazla sayıda Türk firmasının küresel tedarik zincirine entegre olmasıdır. KTZ Desteğinin çıktıları; ülkemiz ihracatının yapısal sorunlarından biri olan, firmaların ihracatının devamlılığının sağlanması konusunda önemli dayanaklardır. Küresel tedarik zincirine kalıcı entegrasyon yoluyla ihracatın artırılması, firmanın ihracatının sürdürülebilir hale gelmesi, ihracatın katma değerinin artırılması, ihracatın artmasının bir sonucu olarak üretimin ve istihdamın artması, sağlanan desteklerin temel amacıdır.

KTZ Desteği, 2016 yılında “Pazara Giriş Belgesi Desteği”nin altına yeni destek unsurları eklenmesiyle yürürlüğe girdi. 2017 yılında ilk başvurular kabul edilerek KTZ Proje başvuru onay süreci başladı.

KTZ Desteğinde yer alan ara mal tanımının çerçevesi çok geniş değildir. Bu tanımlama sebebiyle, KTZ Desteğinin hitap edebileceği sektörler sınırlıdır. Makine, Otomotiv, Savunma, Uzay/Havacılık, Elektrik/Elektronik, Maden ve Metal sektörleri için üretilecek ara mallar destek kapsamında değerlendirilebilecektir.

İnşaat, gıda, tekstil, hazır giyim sektörleri KTZ Desteği kapsamı dışındadır.

Ara mal üreten; küresel bir firma ile işbirliği yapan veya yapmak üzere olan; ihracat, üretim alt yapısı, karlılık, finansman gibi konularda olgunluk seviyesi yeterli görülen üretici firmalar KTZ desteğinden yararlanabilmektedir.

Ara mal kavramı KTZ Desteğinde biraz daraltılmış bir anlamda kullanılmaktadır. Küresel Firmaya sağlanacak olan ara malın, nihai ürünün içinde kullanılıyor olması gerekmektedir. Türk firma tarafından sağlanan ara mal, küresel firmanın ürünün ayrılmaz bir parçası (mütemmim cüzü) olmalıdır.

Küresel firma tanımlaması KTZ Desteğinin ilk yıllarında oldukça dar bir liste ile sınırlıydı. Mevcut durumda; çok sayıda ülkede üretim yapan, çok sayıda ülkede ofisleri / satışı olan, sektöründe önde gelene firmalar küresel firma olarak nitelenebilmektedir. Bu konudaki nihai değerlendirme Ticaret Bakanlığı tarafından yapılmaktadır.

Türkiye’de yerleşik üretici ve ihracatçı bir şirket olmak başvuru için yeterlidir.

KTZ desteği başvuru süreci, DYS üzerinden bir proje formu ve detaylı ekleriyle yapılmaktadır.

Detaylı bir proje formu ve ekleriyle ile yapılan başvuru öncelikle Bakanlıkta bir uzmanın ön incelemesinden geçer. Ön incelemede bilgi/belge/revizyon talebi gelebileceği gibi, doğrudan bir sonraki aşama olan Bakanlık görüşmesine de geçilebilir. Bakanlık görüşmesi, yerinde inceleme şeklinde firmanın tesislerinde olabileceği gibi; Zoom, Temas vb. online araçlar üzerinden de gerçekleşebilir. Bu görüşmenin neticesinde, firmanın yetkinlik düzeyi, ara malın nitelikleri, küresel firmanın şartlara uygunluğu gibi konular değerlendirilir. Değerlendirmenin olumlu sonuçlanması durumunda, son aşama olan Komisyon görüşmesine geçilir. Başvurunun reddedilmesi, revize edilmesi, kısmen veya aynen kabul edilmesi kararı Komisyon tarafından verilir.

Firmanın KTZ başvurusunun kabul edilmesinden sonra firma, satın alma ve destek başvurusu yapma işlemlerini başlatabilir.

KTZ Desteğine hak kazanan firmalar, onay tarihinden sonraki 2 yıllık süre içerisinde satın alımlarını tamamlayabilirler.

KTZ Desteğinden yararlanan firma sayısı açıklanmamaktadır. Yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yüzlerce firmanın KTZ Desteğinden yararlandığı tahmin edilmektedir.

KTZ Desteği kapsamındaki bir firma, 2024 yılı rakamlarıyla ne fazla 42 Milyon TL destek alabilmektedir.

Destek üst limitleri her yılın başında, bir önceki yılın (ÜFE+TÜFE)/2 oranında güncellenir. 2024 yılında 42 milyon TL olan üst limit, 2024 yılı (ÜFE+TÜFE)/2 oranında güncellenerek 2025 yılında kullanılacaktır.

KTZ Desteğinde destek oranı %50’dir.

KTZ Desteğinde ön ödeme (prefinansman) bulunmamaktadır. Firmalar harcamaları yaptıktan sonra destek başvurusu yapabilmektedir. Bununla beraber; Ticaret Bakanlığı ile Eximbank arasında imzalanan bir protokol çerçevesinde Eximbank, KTZ başvurusu onaylanan firmalara ayrıcalıklı koşullarda yatırım kredisi vermektedir.

KTZ Desteği hibe şeklinde, firma hesabına nakit olarak ödenmektedir. Geri ödemeli kredi, vergi alacaklarından vazgeçilmesi gibi uygulamalar bulunmamaktadır.

KTZ kapsamında desteklenen gider kalemleri şu şekildedir: i) Makine ve ekipman harcamaları ii) Yazılım harcamaları iii) Eğitim ve danışmanlık hizmeti harcamaları iv) Sertifikasyon, test/analiz, ürün doğrulama harcamaları v) Yurt dışı depo kira gideri ile depolama hizmet giderleri